آموزش نماز

آثار و برکات نماز

آموزش نماز

آثار و برکات نماز

سلام

بدرود نماز، مشتمل بر سه درود (سلام) است.و البته باز همراه یاد خدا و نام او. (1) پس نماز با نام خدا شروع می‏شود و با نام خدا پایان می‏گیرد و میان این سرآغاز و پایان نیز یکسره نام خدا و یاد اوست.اگر در جمله و ذکری از پیامبر یا خاندان او نام برده می‏شود آن نیز همراه یاد خدا و به صورت استمداد از لطف و رحمت اوست. 


جمله اول، درودی است از نمازگزار بر پیامبر خدا و طلب رحمتی از خدا بر آن بنده برگزیده: 


السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته-درود بر تو ای پیامبر، و حمت‏خدا و برکات او بر تو باد. 


پیامبر، بنیانگذار اسلام یعنی سلسله جنبان تلاش و حرکتی است که اکنون نمازگزار خویشتن را دست‏به کار آن می‏بیند.غریو توحید را او برکشید که با طنین آن جهانی را زیر و رو کرد و شالوده زندگی شایسته انسان را برای همیشه زمان ریخت.او بود که خطوط اصلی چهره انسان طراز اسلامی را و جامعه‏ای را که می‏تواندپرورشگاه چنین انسانی باشد، ترسیم کرد.و اکنون نمازگزار همان شعار را با نماز خود و با درسها و رهنمودهای ضمنی آن در زندگی و در فضای زمان خود منعکس می‏کند و گامی به سوی آن جامعه برین و تکوین آن انسان والا برمی‏دارد.پس بی‏مورد نیست اگر در پایان این عمل، پیامبر و پیشوای خود را که وی را بدین راه افکنده و در آن راهبرش بوده است، به سلامی یاد کند و با این زبان حضور خود را در کنار او و در راه او اعلام نماید. 


در جمله دوم، نمازگزار بر خود، بر همسنگرانش و بر همه بندگان شایسته خدا درود می‏فرستد. 


السلام علینا و علی عباد الله الصالحین-درود بر ما و بر بندگان شایسته خدا. 


و بدین گونه، یاد بندگان شایسته خدا را در ذهن خود بیدار می‏سازد و وجود و حضور آنان را مایه دلگرمی خود می‏دارد. 


در دنیایی که مظاهر گناه:پستیها و زشتیها، دنائتها و ددمنشیها، ستمها و ستم‏پذیریها، آلودگیها و ناپاکیها همه جا را فراگرفته و همه کس را در خود فرو برده است، در محیطی که به چشم انسان هوشمند و هوشیار همه چیز خبر از افلاس و ورشکستگی انسانیت می‏دهد و زرق و برقها در نظرش رنگ و جلایی ساختگی بر روی ابتذالها و فرسودگیها می‏نماید.در جهانی که داعیه‏های حق طلبی و دادگری نمی‏تواند فضاحت‏خودخواهیها و جاه‏طلبیها را بپوشاند و جای خالی علی و حسین و صادق (علیهم السلام) را باهیاهوی عوام‏فریب معاویه و یزید و منصور پنهان بدارد، و مختصر، در روزگاری که اخلاف شایسته شیطان جای مردان صالح خدا را گرفته‏اند، آیا می‏توان به نیکی و صلاح، به چشم یک واقعیت نگریست و بودن آن را انتظار داشت؟ آیا می‏توان جز گناه و آلودگی، جز ناکامی و حق‏کشی انتظار دیگری از آدمیزادگان داشت؟باید اعتراف کرد که اگر هم بتوان، به آسانی نمی‏توان. 

 تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنیدتصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید ادامه مطلب ...

تشهد

در رکعت دوم و هم در رکعت آخر همه نمازها، پس از سر برداشتن از دو سجده، نمازگزار همچنان که نشسته است‏سه جمله که هر یک بازگو کننده حقایقی از دین است، بر زبان می‏راند.این عمل را که با آن گفتارها همراه است‏«تشهد»می‏نامند. 


در جمله اول، گواهی می‏دهد به یگانگی خداوندگار جهان: 


اشهد ان لا اله الا الله-گواهی می‏دهم که معبودی جز الله نیست. 


و سپس این حقیقت را بدین‏گونه تاکید می‏کند. 


وحده-فقط او (خداوندگار جهانیان است) 


و آنگاه آن را به زبانی دیگر تکرار می‏نماید. 


لا شریک له-او را شریکی در الوهیت نیست. 


هر آنکس و هر آن چیزی که بشر را به زیر یوغ عبودیت‏خود کشیده و او را فرمانبر خود ساخته باشد«اله‏»اوست.هوسها و تمایلات حیوانی، شهوات و آزمندیهای بشری، نظامات وقراردادهای اجتماعی، پدیدآورندگان و سردمداران آنها هر یک به نوعی انسان را به خدمت می‏گیرند و هر یک به شکلی بر او الوهیت می‏کنند. (1) 


لا اله الا الله نفی همه این فرمانرواییهاست.و تشهد، گواهی دادن نمازگزار ست‏بر این نفی.یعنی نمازگزار می‏پذیرد و به گردن می‏گیرد که تنها خدای یگانه است که بر او حق فرمانروایی و الوهیت دارد و آن همه حق هیچ تحکمی را بر او ندارند. 


همین که کسی این را پذیرفت، خود او نیز حق نخواهد داشت که هیچ موجود دیگری (انسانی یا حیوانی یا فرشته‏ای و جمادی یا هواها و شهوات نفس خود) را به الوهیت‏بپذیرد و تن به طاعت و عبودیت او دهد.این سخن بدان معنی نیست که موحد تن به هیچ تعهد اجتماعی نمی‏دهد و هیچ قانون یا حاکمی را نمی‏پذیرد.چه، بسی روشن است که زندگی اجتماعی بنابر ماهیت‏خود ناگزیر از تعهدها و فرمانبریهاست.بل بدین معنی است که هیچ تحکمی و هیچ نظامی را که از فرمان خدا نشات نگرفته باشد نمی‏پذیرد و تحمل نمی‏کند.در زندگی فردی و اجتماعی خود گوش‏به فرمان خداست و ای بسا که بنا به فرمان خدا و به مقتضای شکلی که خدا برای اداره زندگی انسانها تعیین کرده، لازم باشد که از کسانی اطاعت کند و به تعهداتی پایبند باشد.پس فرمانبری و تعهد، بنابر خصلت ذاتی زندگی جمعی، از زندگی انسان موحد نیز تفکیک ناپذیر است، منتها این فرمانبری، فرمانبری از هوسهای نفس سرکش خود یا از خود کامگیها و خودخواهیهای آدمیانی چون خود او نیست، فرمانبری از اراده و فرمان خدای بصیر و حکیم است.زیرا اوست که مقررات لازم الاجرا و زمامداران واجب الاطاعه را معین می‏کند و آنان نیز فقط در چهار چوب فرمان او بر بندگان او فرمان می‏رانند. (2) 


 تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید ادامه مطلب ...

سجود

پس از سربرداشتن از رکوع، در حالی که آماده تعظیم و کرنشی متواضعانه‏تر است، به خاک می‏افتد. 


جبهه بر خاک نهادن، نشانه بالاترین حد خضوع انسان است، و نمازگزار این حد نصاب تواضع را شایسته خدا می‏داند، زیرا کرنش در برابر خدا، کرنش در برابر نیکی و زیبایی مطلق است و آن را در برابر هر کس یا هر چیز غیر خدا حرام و ناروا می‏شمارد، زیرا گوهر انسانیت-که ارزنده‏ترین متاع بازار هستی است-با این کار فرو می‏شکند و انسان خوار و پست می‏شود. 


در همان حال که سر بر خاک نهاده و خود را غرق در عظمت‏خدا می‏بیند، زبانش نیز با این حالت هماهنگی می‏کند و با ذکری که می‏گوید در حقیقت عمل خویش را تفسیر می‏کند. 


سبحان ربی الاعلی و بحمده  (1) -پاک و پیراسته است‏خداوندگار من که برترین است و من ستایشگر اویم. 


خداوندگار برترین، خداوندگار پیراسته و پاک، و تنها دربرابر چنین موجودی است که سزاوار است انسان زبان به ستایش بگشاید و جبهه به خاک بساید. 


پس سجده نماز، به خاک افتادن در برابر یک موجود ناقص و ضعیف و بی‏مقدار نیست، همچون به خاک افتادن در برابر بتهای پوشالی و قدرتهای پوک.به خاک افتادن در برابر برترین و پاکترین و گرامی‏ترین است. 


نمازگزار با این حرکت عملا فرمانبری و اطاعت‏خود را از خدای حکیم و بصیر اعلام می‏دارد و پیش از همه این تسلیم و فرمان‏پذیری را به خود تلقین و یادآوری می‏کند.و چنانکه دانسته‏ایم، پذیرش همین‏«عبودیت مطلق در برابر خدا»است که قید و بند عبودیت هر کس و هر چیز دیگر را از آدمی برمی‏دارد و او را از اسارتها و زبونیهایی که بر او تحمیل شده است رها می‏کند. 


مهمترین اثری که باید از این دو ذکر، ذکر رکوع و سجود، انتظار داشت آن است که به نمازگزار بیاموزد که در برابر کدام موجود باید تسلیم و خاضع و ستایشگر بود و این به معنای نفی این همه در برابر هرچه و هرکه جز اوست.و شاید به همین موضوع اشاره می‏کند حدیثی که از قول امام علیه السلام می‏گوید:«نزدیکترین حالات آدمی به خدا، حالت‏سجود است.» (2) 


پی‏نوشت‏ها: 


.به جای این ذکر می‏توان گفت:سبحان الله سبحان الله سبحان الله. 


.اقرب ما یکون العبد الی الله و هو ساجد.سفینة البحار، ج  1، ماده سجد.

تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید

رکوع

نمازگزار پس از قرائت  (1) به رکوع می‏رود.یعنی در برابر خدا-موجودی که ماورای نقطه اوج اندیشه انسان در آفاق خصلتهای نیک و عظمت آفرین است-از سر تعظیم خم می‏شود. 


رکوع نمایشگر و نمودار خضوع انسان است در برابر قدرتی که آن را فراتر از خود می‏داند، و مسلمان چون خدا را برترین قدرتها می‏داند در برابر او رکوع می‏کند.و چون هیچ موجودی جز خدا را برتر و فراتر از انسانیت‏خود نمی‏داند در برابر هیچکس و هیچ چیز دیگر سر خم نمی‏کند.در همان حال که تن خود را در برابر خدا به حالتی خاضعانه درآورده است، زبان را نیز به حمد و ستایش و بیان عظمت او می‏گشاید. 


سبحان ربی العظیم و بحمده  (2) -پاک و پیراسته است‏خداوندگار بزرگ من و من او را ستایش می‏کنم. 


این حرکت که با گفتاری هماهنگ انجام می‏گیرد به‏نمازگزار و هم به دیگران که این حالت را از او می‏بینند، بندگی او را در برابر خدا باز می‏نماید و چون بنده خدا، بنده غیر خدا نیست آشکارا سرافرازی و آزادی او را از بردگی غیر خدا اعلام می‏کند. 


پی‏نوشت‏ها: 


.منظور خواندنیها و گفتنی‏هایی است که در حال ایستاده گفته می‏شود.حمد و سوره در رکعت اول و دوم، و تسبیحات اربعه یا فقط سوره حمد در رکعت‏سوم و چهارم. 


.به جای این ذکر می‏توان گفت:سبحان الله سبحان الله سبحان الله.


تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید

تسبیحات اربعه

پیش از آنکه به ترجمه ذکر رکوع و سجود بپردازیم، جملاتی را که در رکعتهای سوم و چهارم نماز، در حال ایستاده باید تکرار کرد توضیح می‏دهیم.این جملات، چهار«ذکر»اند و گویای چهار حقیقت درباره خداوند: 


سبحان الله-پاک و منزه است‏خدا، 


و الحمد لله-و ستایش و سپاس مخصوص خداست، 


و لا اله الا الله-و معبودی بجز خدا نیست، 


و الله اکبر-و خدا بزرگترین است. 


دانستن این چهار خصوصیت در شکل گرفتن یک تلقی درست و کامل از توحید دارای تاثیری عمیق است.زیرا هر یک از این چهار خصوصیت‏یک بدنه و یک نما از عقیده توحید را نشان می‏دهد. 


تکرار این جملات فقط بدان خاطر نیست که بر معرفت ذهنی انسان و آگاهی و اطلاع او افزوده شود بلکه دانستن صفات و خصوصیات خدا و تکرار ذکر خدا، بزرگترین فایده‏اش باید این باشد که در انسان حرکتی و مسئولیتی پدید آورد و وظیفه و تکلیفی فراخور آن حقیقتی که بدان معرفت‏یافته بر دوش او بگذارد. 


به طور کلی عقاید اسلامی باید در خارج از ذهن و در صحنه زندگی منشا عمل و حرکت‏باشند، زیرا این عقاید صرفا از جنبه ذهنی و مجردشان نیست که دارای اعتبارند بلکه بیشتر به این دلیل که ناظر به زندگی انسانها و نقشبند زندگی و عمل فرد و جامعه‏اند، در اسلام معتبر شناخته می‏شوند.درست است که هر عقیده اسلامی در معنا شناخت‏یک واقعیت است ولی تنها آن عقایدی در اسلام حتمی و لازم الاعتقاد شمرده شده‏اند که در صورت قبول و گرویدن بدان تعهدی برای انسان به وجود آید و وظیفه و تکلیفی جدید بر دوش او نهاده شود. 


 تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید ادامه مطلب ...

سوره

پس از پایان این نیایش آموزنده و پر محتوا، نمازگزار باید یک سوره کامل از قرآن را تلاوت کند. 


این کار، بخشی از قرآن را که وی آزادانه و به دلخواه انتخاب کرده، در یاد او زنده می‏کند، یعنی فصل دیگری از معارف اسلامی را پیش روی او می‏گشاید. 


فریضه تلاوت قرآن در نماز-چنانکه امام علی بن موسی علیه السلام در حدیثی به فضل بن شاذان فرموده است-قرآن را از متروک شدن و نافهمیده ماندن به در می‏آورد در خاطره‏ها و ذهنها حاضر می‏سازد. (1) 


در این گفتار، ما به ترجمه سوره توحید-که به طور معمول در نمازها تلاوت می‏شود-بسنده می‏کنیم. 


بسم الله الرحمن الرحیم-به نام خدای رحمان و رحیم. 


قل.بگو. (ای پیامبر) خود بدان و به دیگران نیز، همچون پیامی بایسته، برسان که: 


هو الله احد-اوست‏خدای یکتا. (2) 


مانند خدایانی که عقاید تحریف شده ادیان معرفی می‏کنند شریک و رقیب و هماورد ندارد. پس صحنه آفرینش میدان تنازع و پیکار خدایان نیست.بلکه همه سنتها و قوانین عالم ناشی از یک اراده و یک قدرت است و به همین دلیل است که در جهان آفرینش نظم و هماهنگی و یکنواختی برقرار است و قوانین و تحولات و حرکات طبیعی عالم همه به یک سو و در یک جهت در عمل و حرکت‏اند.و در این میان فقط انسان است که چون از«اراده‏»و«اختیار»و قدرت تصمیمگیری برخوردارش ساخته‏اند، می‏تواند از این نظم کلی سرپیچی نماید و چون سازی ناهماهنگ، نغمه‏ای جدا بنوازد.و نیز می‏تواند یکسره بر طبق این قوانین، زندگی خود را بسازد. 


الله الصمد-خدا از همه رو بی‏نیاز است (از همه چیز و همه کس) . 


یعنی خدایی که من در برابر او به کرنش و تعظیم و ستایش برخاسته‏ام، همچون خدایان پنداری نیست که پدید آمدنش، ادامه حیاتش، و توان بودن و زیستنش به کمک و مراقبت و رعایت کسی نیازمند باشد.آن چنان خدایی شایسته تکریم و تعظیم انسان‏نیست، زیرا که خود موجودی است در طراز انسان یا فروتر از آن.انسان، این موجود عظیم و ژرف، تعظیم و ستایش و عبودیتش فقط در برابر قدرتی می‏سزد که به هیچ وجودی و هیچ عنصری کمترین نیازی نداشته باشد و بودن و قدرتمند بودن و همیشه بودنش از ذات او مایه گرفته باشد. 


لم یلد-نزاده و فرزند نیاورده است. 


 تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید ادامه مطلب ...

سوره حمد

بسم الله الرحمن الرحیم -به نام خدای رحمان و رحیم. 

به نام خداوندی که دارنده رحمتی همگانی و بخشنده رحمتی همیشگی است. 

این جمله، سرآغاز همه سوره‏های قرآن، سرآغاز نماز، سرآغاز همه کارها و فعالیتهای یک مسلمان است.یعنی شروع همه کارها فقط به نام خداست، همه چیز انسان، آغاز زندگی‏اش و تمامی جلوه‏های زنده بودنش به نام خداست.مسلمان به نام خدا روزش را شروع می‏کند و به نام او بر تلاش روزانه خود نقطه پایان می‏گذارد.با یاد او به بستر می‏رود و با استعانت او سر از بستر برمی‏دارد و فعالیت روزانه خود را از سر می‏گیرد و سرانجام با نام او و یاد او چشم از این جهان برمی‏گیرد و رهسپار سرای جاویدان می‏شود. 

الحمد لله رب العالمین -ستایش و سپاس مخصوص خداست که مدبر جهانیان و جهانهاست. 

همه ستایشها و سپاسها مخصوص اوست، چون همه عظمتها از آن او و همه رحمتها از سوی اوست.او مجمع همه‏خصلتهای ستوده است و همه نیکیها و نیکوکاریها از سرچشمه وجود اوست.پس ستایش او ستایش نیکی و نیکوکاری است و جهت دهنده به همه کوششهایی که به هوای نیکی و نیکوکاری انجام می‏گیرد. 

هر کس در خود چیزی از خصلتها و رفتارهای قابل ستایش می‏بیند باید آن را از فیض رحمت و لطف خدا بداند، زیرا خداست که در انسان، مایه‏های نیکی را به کار برده و ذات و سرشت او را آماده و جویا و پذیرای نیکی و فضیلت‏ساخته و به او قدرت تصمیم-که ابزار دیگری است در راه نیکو شدن و نیکویی کردن-بخشیده است. 

این بینش راه خودبینی و خودشگفتی را بر انسان می‏بندد همچنان که از بی‏مصرف گذاردن یا بیهوده مصرف کردن خصلتهای نیک و توانهای نیکی آفرین در وجود آدمی جلوگیری می‏کند. 

در عبارت رب العالمین (پروردگار و مدبر جهانیان و جهانها) هم وجود عوالم و جهانهای دیگر و هم خویشاوندی و پیوستگی این همه باهم احساس می‏شود.نمازگزار در می‏یابد که بجز این عالم و در ماورای نظرگاه تنگ و محدود او و پشت این حصاری که او برای زندگی خود فرض کرده، گیتیها و گردونها و عالمها و جهانهای دیگر هست و خدای او خداوندگار سراسر این پهنه عظیم است.این احساس، تنگ نظریها و کوته‏بینیها را در او از بین می‏برد، به او جرئت و حس تکاپو می‏بخشد، از عبودیت‏خدا احساس غروری در او پدید می‏آورد و در بندگی خدا عظمت و شکوهی عجیب بدومی‏نمایاند. 

از سوی دیگر می‏بیند که همه موجودات، انسانها و حیوانات و گیاهان و جمادات و آسمانها و عوالم بیشمار هستی، بندگان خدایند و رب و مدبر و پروردگار این همه، اوست.می‏فهمد که خدای او تنها خدای نژاد او یا ملت او یا خدای انسانها نیست، خدای آن مورچه خرد و آن گیاه ضعیف نیز هست، خدای آسمانها و کهکشانها و اخترها نیز هست. با درک این حقیقت احساس می‏کند که تنها نیست، می‏فهمد که با تمام ذرات عالم و با تمام موجودات ریز و درشت‏خویشاوند است، با همه انسانها پیوسته و مرتبط است. همگان برادران و همسفران اویند و این کاروان عظیم یکسره راهی یک هدف و در رکت‏به سوی یک جهت است. 

این رابطه و پیوستگی او را نسبت‏به همه موجودات مکلف و متعهد می‏سازد.نسبت‏به انسانها تعهد هدایت و کمک، و نسبت‏به دیگر موجودات تعهد شناختن و در راه درست و مناسب با هدف آفرینششان به کار افکندن. 

الرحمن الرحیم -خدای رحمان و رحیم. 

 تصاویر جدید زیباسازی وبلاگ , سایت پیچک » بخش تصاویر زیباسازی » سری ششم www.pichak.net کلیک کنید
ادامه مطلب ...