آموزش نماز

آثار و برکات نماز

آموزش نماز

آثار و برکات نماز

رکوع

 

***    در هر رکعت بعد از قرائت، باید به اندازه اى خم شود که بتواند دست را بر زانو بگذارد، این عمل را (رکوع) میگویند.

***   اگر به اندازهٴ رکوع خم شود، ولى دستها را بر زانو نگذارد، اشکال ندارد.

***    هرگاه رکوع را به صورت غیر معمول بجا آورد، مثلاً به چپ یا راست خم شود، اگرچه دستهاى او به زانو برسد، صحیح نیست.

***    خم شدن باید به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کار دیگرى، مثلاً براى کشتن جانورى خم شود، نمىتواند آن را رکوع حساب کند، بلکه باید بایستد و دوباره براى رکوع، خم شود و با این عمل، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمىشود.

***    کسى که دست یا زانوى او، با دست و زانوى دیگران فرق دارد، مثلاً دستش خیلى بلند است که اگر کمى خم شود به زانو مىرسد، یا زانوى او پایینتر از مردم دیگر است که باید خیلى خم شود تا دستش به زانو برسد، باید به اندازهٴ معمول خم شود.

***   کسى که نشسته رکوع مىکند، باید به اندازه اى خم شود که عرفا رکوع نامیده شود، مثلاً صورتش، مقابل زانوها برسد و بهتر است صورتش، نزدیک جاى سجده برسد.

***   بنا بر احتیاط در رکوع، سه مرتبه (سُبْحٰانَ الله) یا یک مرتبه (سُبْحٰانَ رَبِّی الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ) بگوید، ولى در تنگى وقت و در حال ناچارى، گفتن یک (سُبْحٰانَ الله) کافیست.

***   ذکر رکوع باید پشت سرهم و به عربى صحیح، گفته شود و مستحب است آن را سه، یا پنج و یا هفت مرتبه، بلکه بیشتر بگویند.

***   در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد و در ذکر مستحب نیز، اگر آن را به قصد ذکرى که براى رکوع دستور داده اند بگوید، بنا بر احتیاط واجب بدن باید آرام باشد.

***   اگر موقعى که ذکر واجب رکوع را مىگوید، بىاختیار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، باید بعد از آرام گرفتن بدن، دوباره ذکر را بگوید، ولى اگر کمى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود و یا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.

***   اگر پیش از آنکه به مقدار رکوع، خم شود و بدن آرام گیرد، عمدا ذکر رکوع بگوید نمازش باطل است.

***   اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب، عمدا سر از رکوع بر دارد نمازش باطل است، امّا اگر سهوا سر بردارد چنانچه پیش از خارج شدن از حال رکوع، یادش بیاید که ذکر رکوع را تمام نکرده، باید در حال آرامى بدن، دوباره ذکر بگوید و اگر بعد از خارج شدن از حال رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.

***   اگر نتواند به مقدار ذکر، در رکوع بماند، بنا بر احتیاط واجب بقیهٴ آن را در حال برخاستن بگوید.

***    اگر بر اثر بیمارى و مانند آن، نمىتواند در رکوع آرام گیرد نمازش صحیح است، ولى باید پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود، ذکر واجب، یعنى (سُبْحٰانَ رَبِّی الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِه) یا سه مرتبه (سُبْحٰانَ الله) را بگوید.

***   هرگاه نتواند به اندازهٴ رکوع خم شود، باید به چیزى تکیه دهد و رکوع کند. و اگر در هنگام تکیه نیز نتواند به طور معمول رکوع کند، باید به هر اندازه که مىتواند، خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود، باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند و یا براى رکوع، با سر اشاره نماید.

***   کسى که مىتواند ایستاده نماز بخواند، اگر در حال ایستاده یا نشسته نتواند رکوع کند، باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع، با سر اشاره نماید و اگر نتواند اشاره کند، باید به نیّت رکوع چشمها را برهم بگذارد و ذکر آن را بگوید و به نیّت برخاستن از رکوع، چشمها را باز کند و اگر ازاین نیز عاجز است، باید در قلب، نیّت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.

***    کسى که نمىتواند ایستاده یا نشسته، رکوع کند، امّا مىتواند در حالى که نشسته است کمى خم شود و در حالى که ایستاده است با سر اشاره کند، باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع، با سر اشاره نماید.

***   اگر بعد از رسیدن به حد رکوع و آرام گرفتن بدن، سر بر دارد و دو مرتبه به اندازهٴ رکوع خم شود، یا بعد از آنکه به اندازهٴ رکوع خم شد و بدنش آرام گرفت، به قدرى خم شود که از اندازهٴ رکوع بگذرد و دوباره به رکوع برگردد، چون رکوع زیاد شده نمازش باطل است، این حکم در صورتى است که برگشت به حال رکوع، به قصد رکوع باشد.

***   بعد از تمام شدن ذکر رکوع، باید راست بایستد و بعد از آنکه بدن آرام گرفت، به سجده رود و اگر عمدا پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن، به سجده رود نمازش باطل است.

***   اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آنکه به سجده برسد، یادش بیاید، باید بایستد و به رکوع رود و چنانچه به حالت خمیدگى به رکوع برگردد، نمازش باطل است.

***   اگر بعد از آنکه پیشانى بر زمین رسید یا بعد از برداشتن سر از سجدهٴ اول، یادش بیاید که رکوع نکرده، باید بایستد، سپس رکوع را بجا آورد و پس از تمام کردن نماز، دو سجدهٴ سهو بجا آورد. و بنا بر احتیاط واجب، نماز را در صورت دوّم دوباره بخواند.

***   مستحب است پیش از رفتن به رکوع، در حالى که راست ایستاده تکبیر بگوید و در رکوع زانوها را به عقب دهد، پشت را صاف نگه دارد، گردن را بکشد و مساوى پشت نگه دارد، بین دو قد را نگاه کند، پیش از ذکر یا بعد از آن صلوات بفرستد، و بعد از برخواستن از رکوع، راست بایستد و در حال آرامى بدن بگوید: (سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه).

***   مستحب است زنها در رکوع، دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.

منبع : توضیح المسائل آیت الله العظمى سید صادق شیرازى