مکان نمازگزار

 

***     مکان نمازگزار نُه شرط دارد، اوّل: مُباح باشد. دوم: بى حرکت باشد. سوم: بتواند نماز را در آن مکان تمام کند. چهارم: ماندن در آن مکان حرام نباشد. پنجم: ایستادن یا نشستن بر آن حرام نباشد. ششم: بتواند قیام، رکوع و سجود را انجام دهد. هفتم: جلوتر یا مساوى با مرقد معصوم(علیه السلام) نباشد. هشتم: مکان نجس مرطوب نباشد. نهم: جاى پیشانى برابر با زانوها و سر انگشتان پا باشد.

شرط اوّل

***    باید مکان مُباح باشد، پس کسى که در ملک غصبى نماز مى خواند، اگرچه روى فرش، تخت و مانند آن باشد، نمازش باطل است، ولى نماز خواندن در زیر سقف غصبى و خیمه غصبى چنانچه عرفاً تصرّف در غصب نباشد اشکال ندارد.

***     نماز خواندن در ملکى که منفعت آن مال دیگرى است، بدون اجازه او باطل مى باشد، مثلا در خانه اجاره اى اگر صاحب خانه یا دیگرى، بدون اجازه مستأجر نماز بخواند نمازش باطل است. و همچنین است اگر در ملکى که دیگرى در آن حقّى دارد نماز بخواند، مثلا اگر میّت وصیّت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفى برسانند، تا وقتى ثلث را جدا نکنند، نمى شود در آن نماز خواند.

***     کسى که در مسجد نشسته، اگر دیگرى جاى او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند، نمازش اشکال دارد.

***     اگر در جایى که نمى داند غصبى است، نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، یا در جایى که غصبى بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید، نماز او صحیح است، ولى کسى که خودش جایى را غصب کرده، اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند اگرچه حکم به بطلان نمازش نمى توان کرد، امّا بنابر احتیاط، به آن نماز اکتفا ننموده و در جاى دیگر، دوباره آن را بخواند.

***     اگر بداند جایى غصبى است، ولى نداند در جاى غصبى نماز باطل است و در آنجا نماز بخواند، چنانچه جاهل مقصّر باشد نماز او باطل است.

***    کسى که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه حیوان سوارى، یا زین و یا حتّى نعل آن غصبى باشد نماز او باطل است. و همچنین است اگر بخواهد بر روى آن حیوان نماز مستحب بخواند.

***    کسى که در ملکى با دیگرى شریک است، اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازه شریکش نمى تواند در آن ملک تصرّف کند و نماز بخواند، مگر در قسمتى که عرفاً سهم او باشد.

***    اگر با عین پولى که خمس و زکات آن را نداده، ملکى بخرد، تصرف او در آن ملک حرام و نمازش در آن اشکال دارد.

***    اگر صاحب ملک به زبان، اجازه نماز خواندن بدهد و انسان بداند قلباً راضى نیست، نماز خواندن در ملک او باطل است. و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند قلباً راضى است، نماز صحیح مى باشد.

***     تصرّف در ملک میّتى که خمس یا زکات بدهکار است، حرام و نماز در آن اشکال دارد، ولى اگر بدهى او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند، تصّرف و نماز، در ملک او اشکال ندارد.

***     تصّرف در ملک میّتى که به مردم بدهکار است ، حرام و نماز در آن اشکال دارد، ولى اگر ضامن شوند که قرضهاى او را بپردازند، یا اینکه طلبکارها و وصىّ میّت و یا طلبکارها و حاکم شرع اجازه بدهند، تصّرف و نماز در ملک او اشکال ندارد.

***     اگر میّت قرض نداشته باشد، ولى بعضى از ورثه او صغیر، یا دیوانه و یا غایب باشند، تصرّف در ملک او حرام و نماز در آن باطل است، مگر با اجازه ولىّ یا آن مقدار از تصّرف در ملک بقیّه ورثه با اجازه آنها که عرفاً تصّرف در ملک قاصرین حساب نشود.

***    نماز خواندن در مسافرخانه، حمّام و مانند آن که براى واردین آماده شده اشکال ندارد، زیرا به رضایت او اطمینان دارد، ولى در غیر این موارد، در صورتى مى شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد، یا حرفى بزند که معلوم شود براى نماز خواندن اذن داده است، مثلا به کسى اجازه دهد: در ملک او بنشیند و بخوابد، که از آن فهمیده مى شود براى نماز خواندن نیز اذن داده است.

شرط دوم

***     مکان نمازگزار باید ثابت و بى حرکت باشد. و اگر بر اثر تنگى وقت یا به جهت دیگر، ناچار باشد در جایى که حرکت دارد، مانند اتومبیل، کشتى و قطار نماز بخواند، به قدرى که ممکن است، باید در حال حرکت چنانچه استقرار بدن از بین برود، چیزى نخواند، البتّه اگر موالات و پى در پى بودن نماز از بین نرود. امّا اگر موالات نماز بر هم بخورد، در حال حرکت نماز خود را بخواند. و اگر وسیله از قبله، به طرف دیگرى حرکت کند، باید به طرف قبله برگردد.

***    نماز خواندن در اتومبیل، کشتى، قطار و مانند آن، وقتى ایستاده است، مانعى ندارد.

***    روى خرمن گندم، جو و مانند آن چنانچه نمى شود بى حرکت ماند، نماز باطل است.

شرط سوم

***    باید بر اتمام نماز قدرت داشته باشد، پس در جایى که بر اثر باد، یا باران و یا زیادى جمعیت، انسان اطمینان دارد که نمى تواند نماز را تمام کند، نباید نماز را شروع نماید، ولى چنانچه شک دارد و احتمال مى دهد که بتواند نماز را تمام کند، مى تواند نماز را شروع نماید و اگر نماز تمام شد صحیح خواهد بود.

شرط چهارم

***    در جایى که ماندن در آن مکان حرام است، مثلا زیر سقفى که نزدیک است خراب شود، نماز نخواند.

شرط پنجم

***    روى چیزى که ایستادن و نشستن روى آن حرام است، مانند فرشى که اسم خدا بر آن نوشته شده، نماز نخواند.

شرط ششم

***     در جایى که سقف آن کوتاه است و نمى تواند در آنجا راست بایستد، یا به اندازه اى کوچک است که جاى رکوع و سجود ندارد، نماز نخواند و اگر ناچار شود که در چنین جایى نماز بخواند، باید به قدرى که ممکن است قیام، رکوع و سجود را بجا آورد.

شرط هفتم

***    جلوتر از قبر مطهّر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) و ائمه معصومین(علیهم السلام) و همچنین بنابر احتیاط واجب مساوى با آن، نماز نخواند.

***     اگر در نماز، چیزى مانند دیوار، بین او و قبر مطهّر باشد که بى احترامى نشود اشکال ندارد، ولى فاصله شدن صندوق شریف، ضریح و پارچه اى که روى آن افتاده، کافى نیست.

شرط هشتم

***    اگر مکان نمازگزار نجس است، طورى تَر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد، ولى جاى پیشانى، اصلا نباید نجس باشد و اگر نجس و خشک بود، نماز باطل است. و بنابر احتیاط مستحب، مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

شرط نهم

***    جاى پیشانى نمازگزار، از جاى زانوها و سرانگشتان پاى او، بیش از چهار انگشت بسته، بالاتر یا پایین تر نباشد، و تفصیل این مسأله در احکام سجده بیان مى شود.

منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله شیرازی

مستحبات مکان نماز

***      در شرع مقدّس اسلام، بسیار سفارش شده که نماز را، در مسجد بخوانند. و بهتر از همه مسجدها: « مسجدالحرام » است، سپس « مسجد پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) » سپس « مسجد کوفه » سپس مسجد « بیت المقدس » سپس مسجد جامع هر شهر، سپس مسجد محلّه و سپس مسجد بازار.

***      براى زنها، نماز خواندن در خانه بهتر است، ولى اگر بتوانند کاملا خود را از نامحرم حفظ کنند، بهتر است در مسجد نماز بخوانند.

***       نماز در حرم امامان(علیه السلام) مستحب، بلکه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است. و نماز نزد قبر حضرت امام حسین(علیه السلام) هر رکعتش، برابر است با هزار حج، هزار عمره، هزار برده آزاد کردن و هزار مرتبه جهاد کردن در رکاب پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم).

***       زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى که نمازگزار ندارد، مستحب است.

***       همسایه مسجد اگر عذرى نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.

***      مستحب است انسان، با کسى که در مسجد حاضر نمى شود، غذا نخورد، در کارها با او مشورت نکند، همسایه او نشود، از او زن نگیرد و به او زن ندهد.

منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله شیرازی

مکروهات مکان نماز

***     نماز خواندن، در چند جا، مکروه است، از جمله: حمّام، زمین نمکزار، در مقابل انسان، مقابل درى که باز است، در جاده، خیابان و کوچه اگر براى کسانى که عبور مى کنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام و بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده کند، مقابل آتش و چراغ، در آشپزخانه و هرجا که کوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله اى که محل بول باشد، روبروى عکس و مجسمه چیزى که روح دارد، مگر روى آن پرده بکشند، در اطاقى که شخص جنب در آن باشد، در جایى که عکس باشد اگرچه روبروى نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روى قبر، بین دو قبر و در قبرستان.

***    کسى که در محل عبور مردم یا روبروى کسى نماز مى خواند، مستحب است جلوى خود چیزى بگذارد و اگر چوب یا ریسمانى باشد کافى است.

منبع : رساله توضیح المسائل آیت الله شیرازی