نماز
روح پرستش و خضوع
پنجمین اجلاس سراسری نماز
تبریز
شهریور ماه 1374
اکنون چند سالی است که چنین روزهایی در کشور ما، موسم نماز است، یعنی فضای سراسر کشور به عطر دلانگیز یاد و نام نماز، آغشته است و انسانهایی روشن بین و با ایمان، با شور و نشاط همهجا از نماز میگویند و به نماز فرا میخوانند و برای اقامهی نماز، مجاهدت میکنند، این تلاش مبارک، شایستهی آن است که از سوی همهی کسانیکه به حیات طیبهی اسلامی و زندگی در سایهی حقّ و عدالت دل بستهاند، گرامی داشته شود و به پیوسته ماندن آن، کمک شود.
اقامهی نماز در کشوری که پرچم اسلام را بر فراز سرخویش برافراشته و به حاکمیت اسلام مفتخر گردیده، یکی از واجبترین فرایض است. زیرا همهی هدفهای یک جامعهی نیکبخت از قبیل: تأمین عدالت اجتماعی، دستیابی به رفاه عمومی و شکوفایی مادی، پرورش استعدادها و خلاقیتها در آحاد مردم، برخورداری از دانش و بینش و تجربه، عزت و استقلال و اقتدار ملی ، گسترش اخلاق انسانی و روابط سالم میان آحاد مردم و دیگر هدفهای والا، در صورتی تأمین میشود که تربیت فردی و تهذیب اخلاقی در آحاد مردم بهویژه در کارگزاران امور کشور، تأمین شود و انسانهایی پاک و برخوردار از همّت و توکّل و اخلاص و صبر و سخت کوشی در آن جامعه باشند که به یاری این پشتوانهی روحی، توانایی برداشتن بارهای سنگین را دارا باشند و در برابر موانع گوناگون و بهویژه امواج فساد و تباهی، یارای ایستادگی داشته باشند. هر چه شمار این گونه انسانها در جامعه و کشوری بیشتر باشد. افق آیندهی آن جامعه و آن کشور، روشنتر و حرکت به سوی نیکبختی در آن جامعه و آن کشور ممکنتر و آسانتر خواهد بود.
اهمیّت نماز و یکی از رازهای پا فشاری بر آن در معارف اسلامی را از آنچه گفتیم، میتوان دانست، زیرا نماز، برترین چیزی است که میتواند همهی افراد جامعهی مسلمان را، به تهذیب اخلاقی و تعالی روحی و معنوی برساند.
سه خصوصیت عمده در نماز هست که نقش برتر آن را در تهذیب نفس و پرورش روانی انسانها پدید میآورد:
نخست آنکه نماز، با شکلی که در اسلام برای آن معین گشته یعنی حرکات و اذکار مخصوص، بهطور طبیعی، نمازگزار را به دوری از گناه و آلودگی فرا میخواند:
] اِنَّ الصلوةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَر [
این فراخوانی پیوسته، توانایی آن را دارد که هر کس را از منجلابها، رها سازد و عروج بخشد.
دوم آنکه در او روح پرستش و خضوع در برابر حضرت باری تعالی را که محبوب حقیقی و فطری هر انسان است، زنده میکند و غبار فراموشی از این حقیقت درخشنده را که در ژرفای فطرت او نهاده شده است، میسترد.
سوم آنکه به جان و دل نمازگزار، آن آرامش و اطمینانی را که شرط اصلی موفقیت در همهی عرصههای زندگی است، هدیه میکند و تزلزل و اضطراب را که مانع بزرگی در راه اقدام مجدّانه برای پرورش اخلاقی است، از او دور میسازد.
هر یک از سه خصوصیتی که گفته شد در خور آن است که با تدبّر و ژرفنگری دیده و سنجیده شود و از این راه، بسیاری از معارف نماز آشکار خواهد شد.
اکنون هنگامی که میبینیم نماز با این ویژگیها و کارسازی استثناییاش، گستردگی به اندازهی گسترهی همهی جامعهی اسلامی دارد، یعنی همه در هر حال و هر جا وظیفه دارند آن را به جای آورند و هیچکس، هرگز از قلمرو این فریضهی الهی بیرون نیست، در مییابیم که اندازهی تأثیر آن در تأمین شرط نیکبختی یک ملت و یک جامعه، چقدر زیاد است.
حقیقت آن است که هرگاه در میان مردمی نماز با همه شرائطش رواج داشته باشد همین یک واجب الهی آنان را تدریجاً به همه نیکبختی میکشاند و خیمه دین را در زندگی آنان بر پا میسازد.
ناگفته نگذاریم که این همه، دربارهی نمازی است که با روح آن یعنی توجه و حضور قلب به جای آورده میشود. چنین نمازی، نمازگزار را با همهی آفرینش، هماهنگ و همسو میسازد و راه را برای تحقق سنتهای الهی در طبیعت و تاریخ باز میکند، چرا که در بینش اسلامی همهی آفرینش در حال تسبیح و عبودیت حضرت حق است:
] یُسَبِّحُ لِلّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِیالأَرضِ... [
توصیهی مؤکّد اینجانب به همه، بهویژه جوانان، آن است که خود را با نماز مأنوس و از آن بهرهمند سازند. یعنی اینکه نماز را با توجه به معنی و با احساس حضور در محضر پرودگار متعال «جَلَّت عَظَمَتُه» به جای آورند و این کار را با تمرین بر خود هموار و آسان سازند تا بتوانند نوافل، مخصوصاً نافله نمازهای صبح و مغرب را نیز ادا کنند و اگر هنوز در میان کسان و نزدیکان و دوستان آنان، کسی هست که خود را از فیض نماز محروم کرده باشد، او را از این گناه بزرگ و خسارت عظیم بازدارند و اینکار را با زبان خوش و رفتار حکیمانه انجام دهند، البته پدران و مادران نسبت به نماز فرزندان خود مخصوصاً نوجوانان، مسؤولیت بیشتری دارند.
اینجانب در پیام نماز سالهای گذشته، توصیههایی به دستاندرکاران و مسؤولان دستگاههای گوناگون در باب نماز کردهام، بجا است هیأتی از این مجمع نماز، دربارهی آنها به جستوجو و فحص پردازد و گزارشی از چگونگی و اندازهی تحقق آن خواستهها فراهم آورد.
در پایان با دعا برای همهی شما عزیزان دستاندرکار مسألهی نماز، امیدوارم زحمات شما مقبول الهی و منظور نظر حضرت ولیالله الأعظم ( ارواحنا فداه و سلام الله علیه ) باشد.
سید علی خامنهای
14/6/1374