رمز موفقیت استاد مطهری

استاد مطهری معلمی بود که روزگاری چند در برج طلعت این نسل درخشید و چون شمشیری داغ بی آنکه از خرق عادات و ‏رسوم و خرافات عوام و خواص بهراسد , معضلات و شبهات را درهم نوردید. استاد شهید مرتضی مطهری یکی از بارزترین , موفق ترین و پیشروترین متفکران اسلامی در عصر جدید است که در گستردگی ‏فکر , درک زمان , شناخت مسائل فکری , توجه به واقعیات و آشنایی با مبانی دینی سرآمد هم عصران خویش بود. او توانست عمر پربرکت خود را در راه شناخت عمیق اسلام و شناساندن این مکتب حیات بخش از زوایای مختلف به شیفتگان ‏علوم و معارف اسلامی و مبارزه سرسختانه با کجروی ها و انحرافات صرف نماید. بدین جهت حق عظیمی بر مسلمانان به ویژه ‏نسل انقلاب دارد و به حقیقت , الگویی وارسته و موفق برای نسل جستجوگر عصر ماست . بدون شک استاد مطهری جایگاه ویژه ای در تاریخ معاصر ایران دارد , از آن جهت که با اشراف خاصی که بر شریعت اسلامی و ‏اصول حاکم بر آن داشت , توانست ایمان دینی را به گونه ای ارائه کند که از هر جهت پاسخگوی معضلات بشر عصر کنونی ‏باشد. گرچه جامعیت شخصیت استاد مطهری فراتر از آن است که بتوان او را به راحتی شناخت و شناساندن او نیز آسان نخواهد بود , ‏ولی چه باید کرد که دم فروبستن و لب تشنه از کنار اقیانوس شخصیت او گذشتن نیز کاری خردمندانه نیست , چرا که روزگار ‏ما به شناخت اسوه هایی چون شهید مطهری به شدت نیازمند است . این مقاله در دو موضوع تقدیم خوانندگان می گردد. در بخشی از آن رمز موفقیت استاد مطهری در قالب بیان ویژگی های ‏معنوی و شخصیتی و علمی و بخش دیگر در زمینه اندیشه های ناب استاد در زمینه روشنفکری و آسیب شناسی دینی تبیین می ‏گردد. در قلمرو پرورش توانایی ها و شایستگی های بشر , دو نوع مربی و معلم مورد نیاز است که این استعدادها را بارور می سازد. ‏یکی معلم گفتار و بیان که از طریق آموزش , درهای معرفت و دانش را به روی انسان بگشاید و دیگری معلم الگو و اسوه که ‏رفتار و کردار او , راه و رسم زندگی را ترسیم کند و دست انسان را گرفته و به مراحل کمال برساند. استاد مطهری هم استاد بیان و قلم بود و هم سرمشق زندگی از نظر رفتار . وی در دوازدهم جمادی الثانی سال 1338 هجری ‏قمری مطابق با سیزدهم بهمن ماه سال 1299 شمسی در خانواده ای مذهبی به دنیا آمد. مادر استاد درباره عنایت الهی قبل از ‏تولد او گفته است : « دوماه قبل از تولد مرتضی شبی در خواب دیدم محفلی نورانی است و تمام زنان محل در مسجد اجتماع ‏کرده اند. ناگاه بانویی محترم وارد شد و دو زن نیز همراه او بودند که بر اهل مسجد گلاب می پاشیدند.

چون نوبت به من ‏رسید به آنان فرمود : سه بار گلاب بپاشید. از او دلیل آن را جویا شدم . با خوشرویی پاسخ داد : به خاطر آن جنینی که در رحم ‏داری , چنین کاری لازم بود , زیرا او آینده ای درخشان خواهد داشت و به جامعه اسلامی خدمات عظیم و گسترده ای خواهد ‏کرد . استاد مطهری در طول عمر برای پدر و مادر احترام خاصی قائل بود. رهبر معظم انقلاب در این خصوص می فرماید : « پدر ‏ایشان (شهید مطهری )جزو روحانیونی بود که از جنبه معنوی و زهد و تقوا یک فرد ممتاز بود. استاد عمیقا به پدرشان ارادت ‏می ورزیدند و احترام پدرش را در حد زیاد و کم نظیر نگه می داشت . ایشان جلوی پدرش هرگز ـ من ندیده بودم ـ شوخی ‏کند. بارها اتفاق افتاده بود , در جلساتی که در مشهد با آقای مطهری داشتیم , پدر ایشان هم حضور داشت . ایشان در مقابل ‏پدرشان به شدت مودب برخورد می کرد و این حاکی از این بود که عمیقا برای پدرشان احترام قائل بودند . » تاریخ زندگی علمای ما نشان داده است که آنان بهترین رفتار و سلوک را با همسران و خانواده خویش داشته اند. شهید مطهری ‏چون قصد ازدواج داشت از دختر آیت الله روحانی در مشهد خواستگاری کرد. دختر آن عالم بزرگوار بعد از آن به عقد شهید ‏مطهری درآمد و بدینگونه ستاره سعادت بر بام زندگیش طلوع کرد. شهید مطهری با تشکیل خانواده به قم بازگشت و زندگی جدید را با شرایط سخت اقتصادی آغاز کرد. همسر آن حکیم فرزانه ‏می گوید : « استاد مطهری معنویتی از خود باقی گذاشت و رفت . تقوای شگفتی داشت . در مدت بیست و شش سالی که با ‏ایشان زندگی کردم . در تمام طول شبانه روز , نیم ساعت بی وضو نبود. او هرگز از حوادث پروایی نداشت و در کارها به خدا توکل می کرد. از غیبت و دروغ شدیدا احتراز می نمود. و در نظافت ‏دقت کافی داشت و همیشه جمله ای را قرائت می کرد و آن این که در همه حال بدانید که بنده خدایید و در کارها ناظر ‏اعمالتان است و بازگشت شما به سوی اوست . » همسر شهید مطهری می افزاید : « در مسائلی که مربوط به بانوان می شد با من مشورت می کرد. بسیار مودب و فروتن بود. ‏برای من همسری مهربان و برای فرزندانش پدری فداکار محسوب می گشت و در بعضی مواقع در اثر شدت کار و فشار تلاش ‏های فکری , اعتراف می کرد خسته ام و سرم گیج می رود. ولی با خوشرویی و قیافه ای بشاش به گفته ما گوش می داد. و من ‏و فرزندان را راهنمایی می کرد. به حق می توان گفت : او معلم زندگی ما بود. » همسر شهید می گوید : « همیشه با حالت تواضع و آرامش با من رفتار می کرد. با صدایی متین و چهره ای خندان به طوری که ‏با ارادت و عشق خاصی کار می کرد و علاقه شدید ایشان به من و محبت هایی که می کرد مرا در انجام کارها رغبت و شوق ‏عجیبی می بخشید. مطهری مراد خانواده بود و افراد خانواده مریدش بودند. محیط خانه را چنان مساعد ساخته بود که فرزندان , متقی پرورش ‏یابند. تاثیر رفتار پدر در فرزندان , آنها را راهیان راه پدر و سالکان طریق حق ساخته است . » در برابر مشکلات , سخت بردبار بود و با دشوارترین مسایل به آسانی برخورد می کرد و با لبخندی مسرت آمیز در مقابل ‏مشکلات می گفت : « چیزی نیست به زودی برطرف می شود. » ویژگیهای معنوی انسان می تواند به وسیله کنترل غرائض خویش و مخالفت با هوای نفس به کمالات روحی دست یابد و از اخلاق انسانی و ‏اسلامی بهره مند گردد. بشر در اثر کمالات روحی می تواند بسیاری از مشکلات خود و دیگران را به آسانی برطرف سازد. رهبر ‏معظم انقلاب درباره استاد شهید فرموده اند : ‏« مرحوم مطهری یک مرد اهل عبادت , تسویه , تزکیه اخلاق و روح بود . » بسیاری از توفیقات مرحوم مطهری بر اثر همین حالات بود که برکات معنوی و آن حال توجه و عبادت و عرفان ایشان را موفق ‏کرده بود. و این جنبه در ابعاد شخصیتی استاد مطهری واقعا فصل بسیار شورانگیزی را مطرح می کند. شهید مطهری در مدت 24 سالی که در دانشگاه تهران تدریس داشت به دانشجویان توصیه می کرد که « دانشگاه به منزله مسجد ‏است , سعی کنید بدون وضو وارد دانشگاه نشوید. » ایشان به یکی از دانشجویان فرمود : « من هیچ وقت بدون وضو وارد ‏کلاس نمی شوم . » اخلاص اخلاص به معنای پاک بودن رفتار و کردار است . انسان های خردمند جز با اخلاص به پرستش نمی ایستند و جز با نیت پاک به ‏ستایش نمی نشینند. شهید مطهری درباره اخلاص می فرماید : « کار را برای خود کردن نفس پرستی است , کار برای خلق کردن بت پرستی است , ‏کار برای خدا و برای خلق کردن شرک و دوگانه پرستی است , کار خود و کار خلق برای خدا کردن توحید و خداپرستی است » مساله ای که در زندگی استاد مطهری وجود داشت این بود که همیشه می خواست نامش مخفی باشد و این دلیلی بود بر خلوص ‏نیت ایشان و دوربودن از ریا , چرا که معتقد بود , کار باید انجام شود , حال به اسم هرکس , مهم هدف ماست که باید به آن ‏برسیم .توسل توسل به اهل بیت که انسان را به درگاه خداوند , بزرگ و آبرومند می سازد , یکی از ویژگی های شهید مطهری بود. استاد نه ‏تنها به اهل بیت عشق می ورزید , بلکه عشق خویش را به دیگران را بر این پایه استوار کرده بود. یکی از دوستان شهید می گوید به او عرض کردم , چرا شما فوق العاده از علامه طباطبایی تجلیل می کنید و به تعبیر « روحی ‏فداه » (جانم فدایش ) را در مورد ایشان بکار می گیرید فرمود : « من فیلسوف و عارف بسیار دیده ام , ولی احترام من از ‏ایشان به خاطر این است که او عاشق و دلباخته اهل بیت است . علامه در ماه رمضان پیاده به حرم مشرف می شد و روزه خود ‏را با بوسه بر ضریح مقدس حضرت معصومه (س ) افطار می کرد سپس به خانه می رفت و غذا می خورد. این ویژگی علامه مرا ‏به شدت شیفته ایشان نموده است . » دعا استاد مطهری با دعا و نیایش رابطه خاصی داشت و دعا در زندگی پربار استاد از موقعیت ویژه ای برخوردار بود. از جمله , او ‏مقید بود آخر روز جمعه دعا بخواند. زمانی به استاد خبر دادند یکی از دوستانش را به مدت ده سال به زندان محکوم کرده اند. استاد ناراحت شد و فرمود : برایم ‏قرآن و مفاتیح بیاورید و آنگاه با توجه و معنویت خاص شروع به خواندن دعای توسل کرد . نماز شهید مطهری به تاسی از رهبران الهی , مقید به نماز اول وقت بود و هیچ کاری در موقع نماز , برای ایشان به اندازه نماز به ‏موقع اهمیت نداشت .