موانع نماز

قرآن مجید و روایات بر این معنی گواهند که در راه به پاداشتن نماز موانعی وجود دارد که مسلمانان باید سعی کنند از آنها دور مانده و به هنگام برخورد با آن موانع به مبارزه برخیزند و تا سرحدّ سرکوبی آنچه نمی گذارد انسان وارد بارگاه نماز شود به کوشش و جهاد ادامه دهند .

در این قسمت هم مثل بخشهای گذشته از متن قرآن و روایات استفاده شده است . خوانندگان محترم را به دقت در این فصل توجّه می دهم :

* ای مردمی که به حق گرایش پیدا کرده اید ! بدانید شراب و قمار و بت پرستی و تیرهای گروبندی برنامه هایی است پلید و از کارهای شیطان . حتماً از آنها دوری کنید تا به رستگاری برسید . شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار میان شما عداوت و دشمنی ایجاد کند و مخصوصاً به وسیله این برنامه های پلید شما را از نماز و ذکر حق باز دارد . آیا از این برنامه ها دست برمی دارید تا به فتنه شیطان دچار نشوید(1) ؟!

* به مردم منافق و آنان که ظاهر و باطن یکی ندارند بگو : آنچه انفاق کنید ـ چه با میل چه با زور ـ از شما پذیرفته نیست ، زیرا کار شما خودستایی است و شما مردمی هستید که سخت به فسق خو گرفته اید . ای رسول من ! هیچ 

ــــــــــــــــــــــــــــ

 ـ مائده  ( 5 ) : 90  ـ  91 . 

مانعی از قبول نفقات آنها نبود جز آنکه آنان به خدا و رسول کافر بودند ، و این که در نماز شرکت می کنند برای تظاهر است ، زیرا از نماز اکراه دارند و سخت کسل اند ، و مالی را هم که می دهند از روی شوق نیست(1) .

آنچه به عنوان قسمتی از موانع نماز از آیات ذکر شده استفاده می شود ، می توان در چهار قسمت خلاصه کرد :

. شراب

. قمار

. بت پرستی

. ریا

  من لازم می دانم برای توضیح هر یک از این موانعی که در راه نماز است و قرآن به آن اشاره فرموده به روایات متوسل شوم و نظر معصومین (علیهم السلام) را نسبت به این چهار قسمت منعکس کنم .

شراب :

حضرت باقر (علیه السلام) فرمود :

* شرابخوار با روی سیاه ، دهان کج ، زبان بیرون آمده ، و ناله و فریاد از شدت تشنگی وارد قیامت می گردد و به او از چاهی که در آن چرک بدن زنان زناکار ریخته شده می آشامانند(2) .

حضرت صادق (علیه السلام) فرمود :

* ای یونس بن ظبیان ! از طرف من به مردم بگو : هر کس یک جرعه شراب 

ــــــــــــــــــــــــــــ

 ـ توبه  ( 9 ) : 54 . 

 ـ وسائل الشیعه : 17  / 237  ـ  238 . 

بنوشد خداوند و ملائکه و انبیا و مؤمنان او لعنت می کنند . مستی شراب روح ایمان را از کالبد می برد و به جایش روح پست و کثیف و لعنت شده قرار می دهد(1) .

پیامبر اسلام در رابطه با شراب ده نفر را لعنت کرده است :

* غرس کننده درخت ، نگهبان آن ، فشار دهنده انگور ، ساقی خورنده ، حمل کننده ، تحویل گیرنده ، خریدار ، فروشنده ، دریافت کننده پول(2) .

رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود :

* از اولین برنامه هایی که خداوند نهی فرموده شرابخواری ، بت پرستی ، و ستیزه با مردم بوده است(3) .

از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) روایت شده است :

* شرابخواری مبدأ تمام گناهان است(4) .

حضرت صادق (علیه السلام) فرمود :

* شراب منبع تمام آلودگی هاست و شرابخوار تکذیب کننده قرآن است ، زیرا اگر قرآن را باور می داشت حرامش را حرام می دانست(5) .

حضرت باقر (علیه السلام) می فرماید :

* خداوند به چیزی مانند میخوارگی معصیت نشده . برای شرابخوار مست 

ــــــــــــــــــــــــــــ

 ـ وسائل الشعیه : 17  / 237  ـ  238 . 

 ـ وسائل الشیعه : باب تجارت ، قسمت  84 . 

 ـ وسائل الشیعه : 17  / 243 . 

 ـ وسائل الشیعه : 17  / 251 . 

 ـ وسائل الشیعه : 17  / 251 . 

زنای با مادر و دختر و خواهر امری عادی است ، زیرا به هنگام مستی آنان را تشخیص نمی دهد ، و نیز برای مشروبخوار ترک نماز برنامه آسانی است(1) .

به امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه داشتند : شما فرمودید : شراب از دزدی و زنا بدتر است ؟! فرمود :

* آری ! زناکننده ممکن است گناه دیگری مرتکب نشود ولی شرابخوار چون مست شده زنا می کند ، آدم می کشد ، نماز را رها می سازد(2) .

قمار

قرآن مجید قمار را از گناهان کبیره می داند(3) .

قمار عملی است که برای برنده و بازنده تولید دشمنی می کند . قمارباز اگر ببازد به خاطر از دست دادن مالی که به زحمت فراهم کرده دشمنیِ برنده را به دل می گیرد ، و اگر ببرد بازنده مقابلش دشمنش می شود .

کمتر مجلسی برای قمار تشکیل می شود که در آن نزاع و کینه برنخیزد ، و چه بسا بازنده مال به خاطر فراوانی حسرت و اندوه دست به خودکشی بزند ، یا برای جبران از بین رفتن مالش به گناهان دیگر از قبیل دزدی یا آدمکشی دچار شود .

جمیع آلات و ادوات قمار ، ساختن و فروختن و نگهداری آنها حرام است . و نشستن در مجلس قمار هم در آیین الهی ممنوع اعلام شده است .

روایات حرمت قمار مانند حرمت شراب ، در کتابهای با عظمت کافی و وسایل فراوان است ، می توانید به این او منبع ارزنده اسلامی مراجعه کنید .

برای نمونه به یکی از آن روایات که ابزار قمار هم در آن ذکر شده اشاره 

ــــــــــــــــــــــــــــ

 ـ وسائل الشیعه : 17  / 251 . 

 ـ وسائل الشیعه : 17 250 . 

 ـ بقره  ( 2 ) : 219 . 

می شود :

* امام صادق (علیه السلام) می فرماید : فروش شطرنج و خوردن پول آن حرام و نگاه داشتنش کفر و بازی با آن شرک و سلام کردن به بازی کننده آن گناه و یاد دادن آن به مردم معصیت بزرگ است .

آن کس که دست به شطرنج می زند همانند این است که دست در گوشت خوک فرو می برد و کسی که به آن نظر می اندازد همانند آن است که به عورت مادرش نگاه می کند .

بازی کننده و سلام کننده بر او نگاه کننده به بازی ، همه و همه درگناه مساوی هستند و آن کس که به بازی شطرنج بنشیند برای خویش در دوزخ جا تهیه می کند و زندگی آن جهان برایش ایجاد حسرت می نماید .

از همنشینی با قمارباز بپرهیزید ، زیرا اهل آن مجلس محل خشم خدایند و هر ساعت در معرض غضب اند ، و چون نازل شود شما را هم خواهد گرفت(1)

قمارباز چون به قمار بنشیند تمام همت و نیرویش متوجه بردن مال از طرف مقابل است و برای این برنامه ناچار است ساعت ها معطل شود . مجالس قمار گاهی از اول روز تا غروب یا از غروب تا نزدیک صبح ادامه پیدا می کند و قماربازِ خسته و درمانده در طول روز یا در طول شب چگونه می تواند به نماز قیام کند ؟ مگر قمارباز با نماز جمع می شود ؟

بت پرستی

بت پرستی یعنی روی گرداندن از تمام فضایل وآلوده شدن به تمام رذایل .

بتهایی که در معرض پرستش واقع شده اند و می شوند بر دو دسته جاندار 

ــــــــــــــــــــــــــــ

 ـ وسائل الشعیه : 6  / 241 ، باب  103 . 

و بی جان اند : جاندار همانند فرعون و نمرود و شداد و یا گوساله و گاو و گوسپند و سایر حیوانات . بیجان مانند خورشید ، ماه ، ستارگان ، درخت و نبات ، سنگ و چوب و ساخته های دست خود انسان مانند لات ، هبل ، عُزّی ، پول و ...

این بتها در عین جانداری و بیجانی ، بتهای بیرونی اند ، و اما بتهای درونی عبارتند از هوای ، غرایز ، شهوات و ...

اینکه انسان به هنگام گرفتار آمدن به پرستش بتهای جاندار و بیجان ، درونی و بیرونی ، از تمام فضایل ـ مخصوصاً عبادت حق و به ویژه نماز ـ باز می ماند جای تردید نیست .

این نکته را هم نباید ناگفته گذارد که منشأ پرستش بتهای بیرونی آلودگی باطن است . این قلب و روح است که اگر تزکیه شود و با تعالیم آسمانی زنده گردد ، آدمی را از اسارت بتهای درون و بیرون نجات می دهد و او را به اوج کمال می رساند ، ولی با غفلت زدگی دل و افسردگی جان ، آدمی در تنگنای پرستشهای غلط قرار خواهد گرفت . در این صورت از انسان اسیر نباید توقع حسنات و فضیلت و انسانیّت داشت .

ریا

ریا زاویه ای از شرک و نفاق است . ریاکار اگر بداند که مردم از برنامه اش آگاه شده و او را مدح می کنند ، به اجرای عمل برمی خیزد ، و گرنه زحمت انجام هیچ عبادتی را به خود نمی دهد . با این حساب ، مسئله اجرای نماز به وسیله ریاکار بسته به توجه مردم است ، اگر بداند مردم از نمازش آگاه می شوند می خواند ، و گرنه از قیام به این عبادت بزرگ خودداری می کند .

ریا در حقیقت شعبه ای از شرک و بت پرستی است . خداوند بزرگ در سوره ماعون به نمازخوانان ریاکار حمله کرده و نماز آنان را به هیچ انگاشته است . 

ــ[89]ــ

روایات باب ریا نیز زیاد و فوق العاده است ، پویندگان می توانند به کتابهای بحارالانوار ، محجّه البیضاء ، وسائل الشیعه ، کافی ، تحف العقول ، خصال و جامع السعادات مراجعه کنند .

ریا باطل کننده عمل است و عملِ با ریا در روز قیامت اجر و مزدی ندارد .

در شرح مصباح ملا عبدالرزاق گیلانی در باب ریا داستان مختصر ولی جالبی بدین مضمون نقل شده است :

* غریبی شبی در مسجدی نزول کرد ، سگی پش از او در گوشه مسجد خفته بود . چون ساعتی از شب گذشت سگ بر خود بجنبید ، آن غریب پنداشت که شخصی از اهل محله است . به امید آنکه بامداد اهل آن محله را از حال خود خبر کند و او را در میان ایشان قبولی و شهرتی باشد بیوضو به نماز ایستاد و تا صبح دست و پا می زد و نماز بیوضو به جهت ریا می کرد . چون هوا روشن شد سگ گوشها جنبانید و از مسجد بیرون رفت . مرید همه شب را به طاعت مشغول بود ، چون بامداد شد بینی پر خاک و دامن و ریش پر باد ، به نظر شیخ آمد تا شیخ اصحاب را خبر دهد . شیخ آن کدورت بی صفا را مشاهده کرد ، گفت : امشب به کدام کوره مبتلا شده ای که تو را از جهود خیبر بتر می بینم ؟!