5 . سجود

سجود نیز همچون رکوع، از ارکان نماز است.

سجده، جز برای خداوند جایز نیست. اگر بنده‏ای به امر خدا سجده بر کسی یا چیزی کرده، 

(102) و اگر فرشتگان، سجده بر آدم کردند، (103) در واقع در برابر خداوند سجده کرده‏اند 

و اطاعت امر او به جا آوردند.

سجده، تذلل و اظهار کوچکی و خاکساری در برابر خداست. مگر نه اینکه همه آفریدگان در 

پیشگاه امر او و عظمت او ساجدند؟ مگر نه اینکه آفریدگان زمین و آسمان مانند خورشید 

و ماه و اختران و کوه‏ها و درختان و حیوانات، و توده عظیم مردمان از برای خداوند 

سجده می‏کنند؟ (104) 

چرا ما، همسوی با همه کاینات، سجده بر خدا نکنیم.

در سجده نیز تسبیح خدا می‏گوییم و او را از هر عیب و نقص، و هر صفتِ بشری، و هر عجز 

و ناتوانی، و از هر آنچه به ذهن‏مان خطور کند و تصوّر شود، منزّه و مبرّا می‏دانیم.

تسبیح گوی او نه بنی آدمند و بس

هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد

چرا ما در رکوع و سجودمان، تسبیح‏گوی آن ذات بی‏همتا باشیم؟

در ثنایش، ذکر مرغان چمن

«سَبِّح اسْمَ رَبِّکَ الاَعْلی‏» بود

و مگر ما کمتر از گیاهان و مرغانیم؟ 

سجده، عالی‏ترین درجه عبودیّت است. سجده بر زمین و آنچه از زمین است صحیح است و بر 

خوراکی‏ها و پوشاکی‏ها و جواهرات حرام و نماز باطل است.

سجده، رمز بندگی است. پس باید همراه با تذلّل و خشوع و فروتنی و شکسته دلی و شکسته 

نفسی باشد. اگر با اشک چشم همراه بود، چه بهتر! و اگر طولانی بود، فضیلتش بیشتر!

امام سجاد علیه السلام، زینت ساجدان و فخر عابدان بود. در سجده، چندان با توجّه نام 

خدا را تکرار می‏کرد که وقتی سر بر می‏داشت بدن مبارکش غرق عرق بود. (105) 

امام کاظم علیه السلام پس از نماز صبح سر بر خاک می‏نهاد و تا روز بلند شود و آفتاب 

برآید، در حال سجده بود. (106) 

ابراهیم خلیل، در اثر سجده‏های طولانی به مقام «خلیل اللّهی» رسید. (107) 

خداوند، یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله را چنین معرفی می‏کند:

«تَرَیهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَناً» (108) 

آنان را می‏بینی که در حال رکوع‏اند یا سجود، و امید به فضل خدا و خشنودی او دارند.

رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: 

سجده بسیار، گناهان را می‏ریزد، آنگونه که باد برگ درختان را. (109) 

سجده انسان، سخت‏ترین و کمرشکن‏ترین حالت برای ابلیس است. مگر نه اینکه ابلیس، به 

خاطر تکبّر و غرور، از سجده بر آدم امتناع کرد و رانده درگاه الهی و مطرود و ملعون 

ابدی شد؟

سجده بر خاک کربلا، ثواب نماز را بیشتر می‏کند. تربت پاک سیدالشهدا، مکتب آزادی و 

الهام‏بخش جهاد و شهادت است. سجده بر این تربت مقدّس، انسان را با فرهنگ عاشورایی 

کربلا آشنا و مأنوس می‏کند.