سجود

پس از سربرداشتن از رکوع، در حالی که آماده تعظیم و کرنشی متواضعانه‏تر است، به خاک می‏افتد. 

جبهه بر خاک نهادن، نشانه بالاترین حد خضوع انسان است، و نمازگزار این حد نصاب تواضع را شایسته خدا می‏داند، زیرا کرنش در برابر خدا، کرنش در برابر نیکی و زیبایی مطلق است و آن را در برابر هر کس یا هر چیز غیر خدا حرام و ناروا می‏شمارد، زیرا گوهر انسانیت-که ارزنده‏ترین متاع بازار هستی است-با این کار فرو می‏شکند و انسان خوار و پست می‏شود. 

در همان حال که سر بر خاک نهاده و خود را غرق در عظمت‏خدا می‏بیند، زبانش نیز با این حالت هماهنگی می‏کند و با ذکری که می‏گوید در حقیقت عمل خویش را تفسیر می‏کند. 

سبحان ربی الاعلی و بحمده  (1) -پاک و پیراسته است‏خداوندگار من که برترین است و من ستایشگر اویم. 

خداوندگار برترین، خداوندگار پیراسته و پاک، و تنها دربرابر چنین موجودی است که سزاوار است انسان زبان به ستایش بگشاید و جبهه به خاک بساید. 

پس سجده نماز، به خاک افتادن در برابر یک موجود ناقص و ضعیف و بی‏مقدار نیست، همچون به خاک افتادن در برابر بتهای پوشالی و قدرتهای پوک.به خاک افتادن در برابر برترین و پاکترین و گرامی‏ترین است. 

نمازگزار با این حرکت عملا فرمانبری و اطاعت‏خود را از خدای حکیم و بصیر اعلام می‏دارد و پیش از همه این تسلیم و فرمان‏پذیری را به خود تلقین و یادآوری می‏کند.و چنانکه دانسته‏ایم، پذیرش همین‏«عبودیت مطلق در برابر خدا»است که قید و بند عبودیت هر کس و هر چیز دیگر را از آدمی برمی‏دارد و او را از اسارتها و زبونیهایی که بر او تحمیل شده است رها می‏کند. 

مهمترین اثری که باید از این دو ذکر، ذکر رکوع و سجود، انتظار داشت آن است که به نمازگزار بیاموزد که در برابر کدام موجود باید تسلیم و خاضع و ستایشگر بود و این به معنای نفی این همه در برابر هرچه و هرکه جز اوست.و شاید به همین موضوع اشاره می‏کند حدیثی که از قول امام علیه السلام می‏گوید:«نزدیکترین حالات آدمی به خدا، حالت‏سجود است.» (2) 

پی‏نوشت‏ها: 

.به جای این ذکر می‏توان گفت:سبحان الله سبحان الله سبحان الله. 

.اقرب ما یکون العبد الی الله و هو ساجد.سفینة البحار، ج  1، ماده سجد.